Şevket GÖLÜK/ANKARA – Sivas SRT
Türkiye Emekliler Derneği, 2024 yılının özellikle ikinci yarısına odaklanarak, ülke genelinde emeklilerin karşılaştığı sorunları kapsamlı bir şekilde ele almıştır.
TÜED raporunda, ekonomik, sosyal ve hukuksal alanda yaşanan sorunların giderek artmasına karşı hiçbir gerçekçi adımın atılmadığı belirtilmiş, ekonomik krizden en çok etkilenen grubun emekliler olduğu vurgulanmış, hükümetin bu doğrultuda yeterince önlem almadığına dikkat çekilmiştir.
Yapılan görüşmelerin ardından, 2024 yılında karşılanmayan emekli taleplerinin detaylarını sunan bir sonuç bildirgesi hazırlanmıştır. Bu bildirgede, emeklileri koruyan gerçekçi bir sosyal güvenlik sisteminin oluşturulması talep edilmiştir. Talepler şu şekilde sıralanmıştır:
· Emekli aylıklarına Temmuz 2024’te yapılan %24,73 oranındaki zam, emeklilerin ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz kalmıştır. TÜİK’in uyguladığı düşük ücret politikasıyla hesaplanan enflasyon oranları, çarşı-pazar fiyatlarıyla örtüşmemekte ve bu durum emeklilerin alım gücünü olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle, emekli aylıklarına seyyanen artış yapılması gerekmektedir.
· 2000 sonrası dönemde, asgari aylık bağlama oranının %70’den %35’e düşürülmesi, kök aylıkların değer kaybetmesine yol açmıştır. Getirilen en az aylık ödemesi uygulaması, prim kazancı ve prim ödeme gün sayısı fazla olan emeklileri mağdur etmektedir. En az aylık ödemesinin 12.500 TL’ye yükseltilmesi, günlük hayatın pahalılığı karşısında etkisiz kalmaktadır. En az aylık ödemesi uygulaması gözden geçirilmeli ve her bir emekliye insanca yaşamalarını sağlayacak bir aylık ödenmelidir.
· Asgari ücret seviyesinin altında kalan emekli aylıkları, asgari ücrete yükseltilmeli ve emeklilik tarihlerine bakılmaksızın, prim kazancı ve prim ödeme gün sayısı eşit olanlar için intibak yapılmalıdır. Ayrıca, emekli aylıklarını düşüren hesaplama sistemi değiştirilerek, çalışılan dönemler için “tek bir aylık hesaplama sistemi” oluşturulmalıdır.
· TÜFE’ye endeksli yüzdeli zamlar, düşük aylık alan emeklilerimizi mağdur eden bir duruma dönüşmüştür. Bu kapsamda, 5510 sayılı Kanun’un 55. maddesinin değiştirilmesi ve seyyanen zamlar ile birlikte refah payı verilmesi talep edilmektedir.
· Emeklilerin aylıkları, yaptıkları harcamalardaki dolaylı vergiler nedeniyle azalmaktadır. Vergi iadesi olarak uygulanan ve %4-5 civarında olan ek ödeme oranları yetersiz kalmış; bu oranın %10’a çıkarılması önerilmektedir.
· Emeklilerin ödedikleri katkı payları, emeklilerin finansal güçlerini zorlamaktadır. Çalıştıkları dönemlerde %12 sağlık primi ödeyen emeklilerin, sağlık hizmetlerinden faydalandıklarında çeşitli ücretlerden muaf tutulması gerektiği belirtilmektedir.
· Bayram ikramiyeleri, günümüz şartlarına göre yetersiz kalmıştır. 2025 yılı için belirlenmesi planlanan bayram ikramiyesi, en az aylık ödemesi ile eşitlenmelidir.
