UNESCO’nun verilerine göre 1979 yılında dünya genelindeki okuryazarlık oranı yüzde 68 iken günümüzde bu oranın yüzde 86’nın üzerine çıktığı tahmin ediliyor. Ancak, dünya genelinde 754 milyon yetişkin ve 250 milyon çocuk hala temel okuma yazma becerilerinden yoksun durumda. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından her yıl 8 Eylül’de kutlanan “Uluslararası Okuryazarlık Günü”, okuryazarlığın temel bir insan hakkı olduğunu vurguluyor.
Okuryazarlığın, yoksulluğu azalttığı, iş gücüne katılımı artırdığı ve ülkenin kalkınmasına olumlu katkı sağladığı biliniyor. Ancak, son 50 yılda dünya genelinde kaydedilen okuryazarlık seviyesindeki ilerlemeye rağmen, COVID-19 salgını döneminde eğitime erişimin kısıtlanmasıyla gerileme yaşandığı görülüyor. 2022 yılı verilerine göre, 15 yaş ve üzerindeki yetişkinlerden her 7 kişiden en az biri temel okuryazarlık becerilerine sahip değil.
Dünya genelinde okuryazarlık oranlarında cinsiyet eşitsizliği de dikkat çekiyor. Kadınların erkeklere göre okuma yazma bilme oranı daha düşük olmasına rağmen, bu fark gelişmiş ülkelerde daha az belirgin. Özellikle az gelişmiş ülkelerde, kadınların ev işleri ve çocuk bakımıyla meşgul olmaları nedeniyle okuryazarlık oranlarının düşük olması dikkat çekiyor.
Gelişmiş ülkelerde yetişkinler arasında okuryazarlık oranı yüzde 96’nın üzerinde olurken, az gelişmiş ülkelerde bu oran yüzde 65 civarında seyrediyor. Güney Asya, Batı Asya ve Sahra Altı Afrika gibi bölgelerde okuryazarlık oranlarının düşük olmasının, ailelerin ekonomik zorlukları ve çocukların çalışmasıyla ilişkili olduğu belirtiliyor. Bazı ülkelerde ise okuryazarlık oranının yüzde 100’lere ulaştığı görülüyor.
Birleşmiş Milletler’in “Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri” doğrultusunda 2030 yılına kadar tüm dünya nüfusunun okuryazar olması hedefleniyor. Dijitalleşen dünyada ise dijital okuryazarlık konusu da önem kazanıyor. UNICEF, çocuklar için dijital okuryazarlığa daha fazla odaklanılması gerektiğini ve bu alanda yapılan gelişmelerin eğitimde yeni fırsatlar sunduğunu belirtiyor. UNESCO ise 2030’a kadar dijital okuryazarlık becerilerine sahip gençlerin ve yetişkinlerin sayısını artırmayı hedefliyor.
