Libya’nın başkenti Trablus’ta, iç savaş dönemi sonrasında hurdaya dönüşen metal ve ahşap atıkların sanatsal bir şekilde geri dönüştürüldüğü bir kafe, şehrin yeni kültürel merkezlerinden biri haline geldi.
Hay Endülüs Mahallesi’nde bulunan bu olağanüstü mekânda; sanat atölyeleri, resim sergileri ve çeşitli kültürel etkinlikler gerçekleştirilmektedir.
Savaşın izlerini taşıyan kafenin avizeleri, havan toplarından inşa edilirken; bahçesinde hurda metal ve araç lastiklerinden oluşturulmuş bir çocuk parkı yer almakta.
“HURDAYA DEĞER KATMAKLA BAŞLADI”
Kafenin mimarı olarak görev yapan Lueyh İmran Bervis, 2011’de Muammer Kaddafi rejiminin düşüşünün ardından yaşanan çatışmalarda çok sayıda malzemenin hurdaya dönüştüğünü ifade etti.
Kafenin inşa sürecinin, “insanların kullanmadığı malzemelere nasıl yeni bir değer katılabilir” düşüncesiyle başladığını belirten Bervis, projeyi 5 yıllık bir süreçte hayata geçirdiğini açıkladı:
Eğer bir çöküş yaşandıysa, bu yozlaşmış bir sistemin sonucuydu. Biz de bu çöküşten, ülkesini ve kültürünü seven insanları yeniden doğurabilecek bir fikir üretmek istedik.
“ASIL DÖNÜŞÜM, ZİHİNSEL DÖNÜŞÜMDÜR”
Bervis, kurduğu mekanın yalnızca fiziksel bir “geri dönüşüm” örneği olmadığını, toplumsal dönüşüme vurgu yaptığını kaydetti:
Bizim asıl geri dönüştürmemiz gereken şey zihnimiz. Gerçek değer maddi değil, entelektüel değerdir. İnsanlar keresteyi, lastiği, metali çirkin buluyor ama biz bu malzemelere estetik kazandırarak onlara gerçek değerini geri veriyoruz.
Ayrıca, insanların çevresindeki sıradan nesnelere farklı bir gözle bakmasını sağlamak amacıyla kafenin, farkındalık yaratma projesi olarak öne çıktığını da ifade etti.
“LEMMA” ADIYLA KÜLTÜREL BİR MESAJ
Kafenin adının Arapçada “toplanma, bir araya gelme” anlamına gelen “Lemma” kelimesinden seçildiğini belirten Bervis, yabancı kökenli kafe isimlerine eleştirilerde bulundu:
Bugünkü sıkıntımız, kelimelerin bile dışarıdan gelmesi. Cafeland, Superland, Maryland… Eğer kelime dağarcığınız dışarıdan geliyorsa, aidiyet duygusunu nasıl oluşturabilirsiniz?
Bervis, “Lemma”nın yerli bir isim olduğunu ve bu yönüyle kültürel bir duruş sergilediğini vurguladı.
KAFEDEN ÖTE BİR KÜLTÜR VE EĞİTİM ALANI
“Lemma”, sadece bir kafe değil; aynı zamanda atölye çalışmaları ve sanat galerilerinin düzenlendiği bir merkez olarak işlev gösteriyor.
Mevcut yapı üzerine tasarlanan mekanda, üst kata konteynerden bir atölye binası eklemesi yapılmış. Burada dil, sanat ve tarım gibi farklı alanlarda eğitimler gerçekleştiriliyor.
SAVAŞIN KALINTILARI, ÇOCUKLARIN OYUN ALANINA DÖNÜŞTÜ
İç savaş sırasında pek çok metal ve ahşap malzemenin hurdaya dönüştüğünü hatırlatan Bervis, bu malzemelerin atılmak yerine toplandığını ve yeniden değerlendirildiğini söyledi.
Özellikle eski metal su depoları, mermi ve şarapnel izleri taşıyan parçaların çocuk oyun
