HABER ANALİZ: ORHAN KEMAL ERKILIÇ
Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de gerçekleştirilen COP29 İklim Zirvesi, iklim değişikliği ile mücadelede önemli bir dönemeç oldu. Ancak zirvenin ardından elde edilen sonuçlar, vaat edilen gelişmelerin beklenenden çok daha düşük seviyede olduğunu ortaya koyuyor. Gelişmiş ülkeler, az gelişmiş ülkelere yönelik yıllık 300 milyar dolarlık bir dönüşüm fonu taahhüt etmiş olsa da, bu ülkelerin öne sürdüğü 1.3 trilyon dolarlık ihtiyaç karşılanmadı. Bakü’de bu konu üzerinde tekrar bir anlaşma sağlandı!
Küresel adalet nerede?
Afrika ülkeleri adına görüş bildiren müzakereciler, söz konusu miktarı “çok az, çok geç” şeklinde tanımlayarak küresel adalet anlayışındaki eksiklikleri gün yüzüne çıkardı. Zaman zaman sert tartışmalara sahne olan zirve, yalnızca finansal kaynak sıkıntısı ile değil, aynı zamanda iklim krizine karşı global iş birliğinin ne denli kırılgan olduğunu da gözler önüne serdi.
Gıda güvenliği de tehlikede!
“Lancet Countdown on Health and Climate Change” raporu, dünya genelinde kuraklık etkisinin 1980’lerden bu yana üç kat arttığını ortaya koyuyor. Bu önemli artış, yalnızca az gelişmiş ülkeleri değil, aynı zamanda küresel gıda güvenliğini ve ekosistemleri de tehdit ediyor. 2023 yılı itibarıyla dünyanın yüzde 30’u en az üç ay boyunca aşırı kuraklıkla karşı karşıya kaldı. Bu durum, 1980’lerde yalnızca yüzde beş seviyesindeydi!
Zirvede yapılan fon tartışmalarının yanı sıra bu araştırma, iklim krizinin hızla artan etkileri karşısında alınması gereken acil önlemlere dikkat çekiyor. Ancak mevcut finansman taahhütleri, bu krizle baş edebilmek için yetersiz kalıyor.
Türkiye daha etkili yaşamaya başladı…
Türkiye’de iklim krizinin etkileri giderek belirginleşiyor.
Kuraklığın üç katına çıkan etkisi, sadece çevresel bir mesele olmaktan çıkıp toplumsal ve ekonomik krizleri de tetikliyor. Tarıma bağımlı ekonomiler ve su kaynakları azalan bölgelerde göç hareketleri ve çatışmaların artması öngörülüyor. Lancet’in raporu, sorunun ciddiyetine dikkat çekse de uluslararası topluluğun bu krizle başa çıkmak için yeterli adımlar atmadığı görülüyor.
Türkiye’de başka bir tehdit daha var!
Türkiye’nin iklim değişikliği ile mücadelesinde iki önemli gündem maddesi bulunuyor: Orman yangınlarındaki dramatik artış ve plastik atık ithalatı! Veriler, 2024’ün ilk sekiz ayında orman yangınlarının %78 oranında arttığını gösteriyor. Ağustos ayında meydana gelen 306 yangın, hem sıklık hem de şiddetinde kaygı verici bir yükseliş olduğuna işaret ediyor.
Bunların yanı sıra, Türkiye’nin Avrupa’dan en fazla plastik atık ithal eden ülke konumunda olması, çevre politikaları açısından önemli bir sorun teşkil ediyor. Greenpeace’in verilerine göre, her gün Türkiye’ye 125 çöp kamyonu dolusu atık girmekte. Bu atıklar, geri dönüşüm tesislerinin yetersizliği sebebiyle büyük ölçüde doğaya veya yakılmak üzere tesislere bırakılıyor. Türkiye, iklim değişikliği ile mücadelede kendi iç önlemlerini güçlendirmeden küresel krizlerin çözümünde etkili bir aktör olamayabilir.
Gelecek büyü bir soru işareti!
Bakü’deki zirvenin planlanan süreden 33 saat uzaması ve müzakerelerdeki tıkanıklık, uluslararası iş birliğinin ne kadar kırılgan olduğunu bir kez daha ortaya koydu. Küresel ısınmanın en ağır etkilerini yaşayan az gelişmiş ülkeler, finansal destek taleplerinde haklı olmalarına rağmen, gelişmiş ülkelerden gelen sınırlı katkılar bu çağrılara cevap vermedi.
